રિટોનાવિર
એક્વાયર્ડ ઇમ્યુનોડિફિશિયન્સી સિન્ડ્રોમ
.svg)
દવાની સ્થિતિ
સરકારી મંજૂરીઓ
યુએસ (FDA), યુકે (બીએનએફ)
ડબ્લ્યુએચઓ આવશ્યક દવા
હાં
જાણીતું ટેરાટોજન
ફાર્માસ્યુટિકલ વર્ગ
and
નિયંત્રિત દવા પદાર્થ
કશું પણ નહીં (kashu pan nahi)
સારાંશ
રિટોનાવિર એચઆઈવી-1 ચેપના ઉપચાર માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે. તે કોઈ ઉપચાર નથી, પરંતુ તે વાયરસને નિયંત્રિત કરીને, રોગપ્રતિકારક કાર્યમાં સુધારો કરીને અને એચઆઈવી સંબંધિત જટિલતાઓના જોખમને ઘટાડીને સ્થિતિને અસરકારક રીતે મેનેજ કરવામાં મદદ કરે છે.
રિટોનાવિર પ્રોટીઝ એન્ઝાઇમને અવરોધિત કરીને કાર્ય કરે છે, જે એચઆઈવી વાયરસના પ્રજનન માટે આવશ્યક છે. આ એન્ઝાઇમને અવરોધિત કરીને, રિટોનાવિર શરીરમાં વાયરસના ભારને ઘટાડે છે, જે રોગપ્રતિકારક કાર્યમાં સુધારો કરવામાં મદદ કરે છે.
પ્રાપ્તવયસ્કો માટે, રિટોનાવિરનો સામાન્ય ડોઝ 600 મિ.ગ્રા. છે જે ભોજન સાથે દિવસમાં બે વાર લેવાય છે. 1 મહિના કરતા મોટા બાળકો માટે, ડોઝ સામાન્ય રીતે શરીરના સપાટી વિસ્તારના ચોરસ મીટર દીઠ 350 થી 400 મિ.ગ્રા. હોય છે, જે દિવસમાં બે વાર 600 મિ.ગ્રા.થી વધુ ન હોય. બાળકો માટેનો ચોક્કસ ડોઝ તેમના કદ અને વજન પર આધારિત છે અને તે આરોગ્યસંભાળ પ્રદાતા દ્વારા નક્કી કરવો જોઈએ.
રિટોનાવિરના સામાન્ય આડઅસરોમાં ડાયરીયા, મલબદ્ધતા, ઉલ્ટી, પેટમાં દુખાવો, થાક અને ઉંઘ આવવી શામેલ છે. તે શરીરના ચરબીના વિતરણમાં ફેરફારો પણ કરી શકે છે, જેનાથી કેટલાક વિસ્તારોમાં વજન વધે છે અને અન્ય વિસ્તારોમાં વજન ઘટે છે.
ગંભીર ક્રિયાપ્રતિક્રિયાના જોખમને કારણે રિટોનાવિરને કેટલીક દવાઓ સાથે ઉપયોગમાં ન લેવું જોઈએ. લિવર રોગ, જેમાં હેપેટાઇટિસ બી અથવા સી શામેલ છે, ધરાવતા દર્દીઓએ તેને સાવધાનીપૂર્વક ઉપયોગમાં લેવું જોઈએ. તે પેન્ક્રિયાટાઇટિસ, એલર્જીક પ્રતિક્રિયાઓ અને હૃદયની ધબકારા બદલાવનું કારણ બની શકે છે. દર્દીઓએ આ સ્થિતિઓ માટે મોનિટર કરવું જોઈએ અને જો તેઓ લક્ષણો અનુભવે તો તેમના આરોગ્યસંભાળ પ્રદાતા સાથે પરામર્શ કરવો જોઈએ.
સંકેતો અને હેતુ
રિટોનાવિર કેવી રીતે કાર્ય કરે છે?
રિટોનાવિર એ પ્રોટીઝ ઇનહિબિટર છે જે HIV પ્રોટીઝ એન્ઝાઇમની ક્રિયાને અવરોધિત કરીને કાર્ય કરે છે. આ એન્ઝાઇમ વાયરસને પ્રજનન અને ચેપગ્રસ્ત કણો ઉત્પન્ન કરવા માટે જરૂરી છે. આ એન્ઝાઇમને અવરોધિત કરીને, રિટોનાવિર લોહીમાં HIVની માત્રા ઘટાડે છે, જે રોગપ્રતિકારક કાર્યમાં સુધારો કરવામાં અને રોગની પ્રગતિને ધીમું કરવામાં મદદ કરે છે.
રિટોનાવિર અસરકારક છે?
રિટોનાવિર એ એન્ટિરેટ્રોવાયરલ દવા છે જે HIV-1 ચેપના સારવાર માટે અન્ય દવાઓ સાથે સંયોજનમાં વપરાય છે. ક્લિનિકલ અભ્યાસોએ દર્શાવ્યું છે કે રિટોનાવિર, જ્યારે અન્ય એન્ટિરેટ્રોવાયરલ એજન્ટ્સ સાથે વપરાય છે, ત્યારે વાયરસ લોડને અસરકારક રીતે ઘટાડે છે અને CD4 સેલ ગણતરીમાં વધારો કરે છે, જે રોગપ્રતિકારક કાર્યમાં સુધારો કરે છે અને HIV સંબંધિત બીમારીઓના જોખમને ઘટાડે છે. તેની અસરકારકતા સારવાર-નવોદિત અને અનુભવી દર્દીઓમાં સારી રીતે દસ્તાવેજીકૃત છે.
વપરાશ માટેની દિશાનિર્દેશો
હું રિટોનાવિર કેટલો સમય લઈશ?
HIV-1 ચેપ માટે રિટોનાવિર સામાન્ય રીતે લાંબા ગાળાના સારવાર યોજનાના ભાગ રૂપે વપરાય છે. ઉપયોગની અવધિ આરોગ્યસંભાળ પ્રદાતા દ્વારા વ્યક્તિના સારવાર પ્રત્યેના પ્રતિસાદ અને સમગ્ર આરોગ્ય સ્થિતિના આધારે નક્કી કરવામાં આવે છે. રિટોનાવિરને નિર્દેશ મુજબ લેવાનું ચાલુ રાખવું મહત્વપૂર્ણ છે અને ડૉક્ટર સાથે પરામર્શ કર્યા વિના બંધ ન કરવું.
હું રિટોનાવિર કેવી રીતે લઉં?
રિટોનાવિરને શોષણ વધારવા અને જઠરાંત્રિય આડઅસર ઘટાડવા માટે ભોજન સાથે લેવું જોઈએ. ટેબ્લેટ્સને આખા ગળી જવી જોઈએ, ચાવવી, તોડવી અથવા ક્રશ કરવી નહીં. કોઈ ખાસ ખોરાક પ્રતિબંધો નથી, પરંતુ આહાર અને દવા ઉપયોગ અંગે તમારા આરોગ્યસંભાળ પ્રદાતા દ્વારા આપેલા સૂચનોનું પાલન કરવું મહત્વપૂર્ણ છે.
રિટોનાવિર કાર્ય કરવાનું શરૂ કરવા માટે કેટલો સમય લે છે?
રિટોનાવિર વહીવટ પછી ટૂંક સમયમાં કાર્ય કરવાનું શરૂ કરે છે, પરંતુ વાયરસ લોડમાં ઘટાડો અને CD4 સેલ ગણતરીમાં સુધારો જેવા સંપૂર્ણ ઉપચારાત્મક અસરને સ્પષ્ટ થવામાં ઘણા અઠવાડિયા લાગી શકે છે. સારવારની અસરકારકતાનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે આરોગ્યસંભાળ પ્રદાતા દ્વારા નિયમિત મોનિટરિંગ જરૂરી છે.
હું રિટોનાવિર કેવી રીતે સંગ્રહ કરું?
રિટોનાવિર ટેબ્લેટ્સને 30°C (86°F) અથવા નીચેના તાપમાને સંગ્રહિત કરવી જોઈએ અને 50°C (122°F) સુધીના તાપમાને સાત દિવસ સુધી બહાર રાખી શકાય છે. તેમને તેમના મૂળ કન્ટેનર અથવા USP સમકક્ષ ટાઇટ કન્ટેનરમાં રાખવા જોઈએ. રિટોનાવિર મૌખિક દ્રાવણને રેફ્રિજરેટ કરવું જોઈએ નહીં અને તેને રૂમ તાપમાને, વધુ ગરમી અથવા ઠંડકથી દૂર સંગ્રહિત કરવું જોઈએ. હંમેશા દવાઓને બાળકોની પહોંચથી દૂર રાખો.
રિટોનાવિરની સામાન્ય માત્રા શું છે?
મોટા લોકો માટે, રિટોનાવિરની ભલામણ કરેલી માત્રા 600 મિ.ગ્રા. છે જે ભોજન સાથે દિવસમાં બે વાર લેવામાં આવે છે. 1 મહિનાથી વધુ ઉંમરના બાળકો માટે, માત્રા 350 થી 400 મિ.ગ્રા. પ્રતિ ચોરસ મીટર શરીરના સપાટી વિસ્તાર માટે છે, જે ભોજન સાથે દિવસમાં બે વાર લેવામાં આવે છે, જે 600 મિ.ગ્રા. દિવસમાં બે વારથી વધુ નથી. માત્રા 250 મિ.ગ્રા. પ્રતિ ચોરસ મીટર દિવસમાં બે વારથી શરૂ થવી જોઈએ અને 2 થી 3 દિવસના અંતરે 50 મિ.ગ્રા. પ્રતિ ચોરસ મીટર દિવસમાં બે વાર વધારવી જોઈએ.
ચેતવણીઓ અને સાવચેતીઓ
હું રિટોનાવિરને અન્ય પ્રિસ્ક્રિપ્શન દવાઓ સાથે લઈ શકું છું?
રિટોનાવિર ઘણી દવાઓ સાથે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરે છે, જેમાં સેડેટિવ હિપ્નોટિક્સ, એન્ટિઅરિધમિક્સ, અને એર્ગોટ એલ્કલોઇડ તૈયારીઓ શામેલ છે, જે ગંભીર અથવા જીવલેણ પ્રતિક્રિયાઓ તરફ દોરી શકે છે. તે CYP3A અને CYP2D6 એન્ઝાઇમ્સને અવરોધે છે, જે ઘણી દવાઓના ચયાપચયને અસર કરે છે. દર્દીઓએ હાનિકારક ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓથી બચવા માટે તેઓ જે તમામ દવાઓ લઈ રહ્યા છે તે વિશે તેમના આરોગ્યસંભાળ પ્રદાતાને જાણ કરવી જોઈએ. જ્યારે રિટોનાવિર અન્ય દવાઓ સાથે વપરાય છે ત્યારે સમાયોજન અથવા મોનિટરિંગ જરૂરી હોઈ શકે છે.
સ્તનપાન કરાવતી વખતે રિટોનાવિર સુરક્ષિત રીતે લઈ શકાય છે?
HIV-1 ચેપ ધરાવતી મહિલાઓને રિટોનાવિર લેતી વખતે સ્તનપાન ન કરવાનું સલાહ આપવામાં આવે છે, કારણ કે વાયરસ સ્તનપાન દ્વારા બાળકમાં સંક્રમિત થઈ શકે છે. રિટોનાવિર માનવ દૂધમાં હાજર છે, અને સ્તનપાન કરાવતી શિશુઓમાં ગંભીર આડઅસરની સંભાવના છે. માતાઓએ તેમના બાળકની સલામતી સુનિશ્ચિત કરવા માટે તેમના આરોગ્યસંભાળ પ્રદાતા સાથે વૈકલ્પિક ખોરાક વિકલ્પો પર ચર્ચા કરવી જોઈએ.
ગર્ભાવસ્થામાં રિટોનાવિર સુરક્ષિત રીતે લઈ શકાય છે?
રિટોનાવિર મૌખિક દ્રાવણમાં દારૂની સામગ્રીને કારણે ગર્ભાવસ્થામાં ભલામણ કરાતી નથી. જ્યારે માનવ અભ્યાસોમાં ભ્રૂણને નુકસાન પહોંચાડવાના કોઈ મજબૂત પુરાવા નથી, ત્યારે ગર્ભવતી મહિલાઓએ માત્ર સંભવિત લાભો સંભવિત જોખમોને ન્યાય આપે ત્યારે જ રિટોનાવિરનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. આરોગ્યસંભાળ પ્રદાતા ગર્ભાવસ્થામાં વૈકલ્પિક ફોર્મ્યુલેશન્સ અથવા સારવારની ભલામણ કરી શકે છે. રિટોનાવિર લેતી ગર્ભવતી મહિલાઓએ પરિણામોની દેખરેખ માટે એન્ટિરેટ્રોવાયરલ પ્રેગ્નન્સી રજિસ્ટ્રીમાં નોંધણી કરવી જોઈએ.
રિટોનાવિર લેતી વખતે દારૂ પીવું સુરક્ષિત છે?
રિટોનાવિર મૌખિક દ્રાવણમાં દારૂનું મહત્વપૂર્ણ પ્રમાણ હોય છે, જે ખાસ કરીને બાળકો માટે હાનિકારક હોઈ શકે છે. જ્યારે ક્યારેક અથવા મધ્યમ દારૂનું સેવન સીધા જ વિરોધાભાસી નથી, ત્યારે સાવચેત રહેવું મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે દારૂ દવા સાથે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરી શકે છે અને સંભવિત રીતે આડઅસર વધારી શકે છે. હંમેશા વ્યક્તિગત સલાહ માટે આરોગ્યસંભાળ પ્રદાતા સાથે પરામર્શ કરો.
રિટોનાવિર લેતી વખતે કસરત કરવી સુરક્ષિત છે?
રિટોનાવિર ખાસ કરીને કસરત કરવાની ક્ષમતા મર્યાદિત નથી. જો કે, થાક, ચક્કર આવવું અથવા પેશીઓમાં દુખાવો જેવી કેટલીક આડઅસર શારીરિક પ્રવૃત્તિને અસર કરી શકે છે. જો તમને કોઈ લક્ષણો અનુભવાય છે જે કસરતમાં હસ્તક્ષેપ કરે છે, તો આ અસરને મેનેજ કરવા માટે સલાહ માટે તમારા આરોગ્યસંભાળ પ્રદાતા સાથે પરામર્શ કરો.
વૃદ્ધો માટે રિટોનાવિર સુરક્ષિત છે?
વૃદ્ધ દર્દીઓ માટે, રિટોનાવિર સાવધાની સાથે ઉપયોગ કરવો જોઈએ. ડોઝ પસંદગી ડોઝિંગ શ્રેણીના નીચલા અંતે શરૂ થવી જોઈએ કારણ કે આ વસ્તીમાં યકૃત, કિડની, અથવા હૃદયની કાર્યક્ષમતા ઘટી જવાની વધુ આવર્તન છે, અને સહવર્તમાન રોગ અથવા અન્ય દવા થેરાપી. સલામતી અને અસરકારકતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે નિયમિત મોનિટરિંગ અને સમાયોજન જરૂરી હોઈ શકે છે.
કોણે રિટોનાવિર લેવાનું ટાળવું જોઈએ?
રિટોનાવિરમાં કેટલીક મહત્વપૂર્ણ ચેતવણીઓ અને વિરોધાભાસો છે. ગંભીર અથવા જીવલેણ ક્રિયાપ્રતિક્રિયાના જોખમને કારણે કેટલીક દવાઓ સાથે તેનો ઉપયોગ ન કરવો જોઈએ. તેમાં એમિઓડેરોન, એર્ગોટ ડેરિવેટિવ્સ, અને સેન્ટ જોન્સ વોર્ટ જેવી દવાઓ શામેલ છે. રિટોનાવિર યકૃતની સમસ્યાઓ, પેન્ક્રિયાટાઇટિસ, અને હૃદયની લયમાં ફેરફાર પેદા કરી શકે છે. પૂર્વ-અસ્તિત્વ ધરાવતા યકૃત રોગ, હૃદયની સ્થિતિ, અથવા વિરોધાભાસી દવાઓ લેતા દર્દીઓએ રિટોનાવિર સાવધાનીપૂર્વક અને નજીકની તબીબી દેખરેખ હેઠળ ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
